KONCERT SYMFONICZNY

Zapraszamy Państwa do wysłuchania koncertu w wykonaniu Orkiestry Filharmonii Krakowskiej, hiszpańskiej śpiewaczki Sereny Sáenz (sopran) oraz pochodzącego z Meksyku Emmanuela Franco (baryton). Koncert poprowadzi José Miguel Pérez-Sierra, jeden z najbardziej utalentowanych dyrygentów swojej generacji. Obok wyjątków z dzieł mistrza opery komicznej Gioachina Rossiniego zostaną zaprezentowane utwory XIX-, i XX-wiecznych kompozytorów hiszpańskojęzycznych.

Matilde di Shabran to ostatnia opera stworzona przez Rossiniego dla Rzymu. Praca szła kompozytorowi ciężko, mimo to powstało efektowne i pełne wdzięku dzieło, którego prapremierę poprowadził w 1821 roku zaprzyjaźniony z Rossinim Niccolò Paganini. Operę komiczną Turek we Włoszech Rossini skomponował w 1814 roku dla La Scali w Mediolanie. To farsa, w której w pełni zaprezentował swój kunszt dramatyczny, a jako że rzecz dzieje się w trakcie karnawału, błyskotliwa muzyka przesycona jest elementami tanecznymi. Cyrulika sewilskiego, z librettem na podstawie komedii Beaumarchais’go, Rossini napisał w ciągu kilkunastu dni roku 1816. Liczne fragmenty tego arcydzieła opery komicznej – zwłaszcza uwertura – należą do największych „przebojów” muzyki klasycznej.
Ária (Cantilena) Villi-Lobosa oraz Danzón nr 2 Márqueza wprowadzą słuchaczy w świat kultury iberyjskiej. Heitor Villa-Lobos był admiratorem twórczości Johanna Sebastiana Bacha oraz znawcą muzyki rdzennych mieszkańców Brazylii, którą zgłębiał, wędrując przez kilka lat po kraju, grając w zespołach ulicznych, teatralnych i kawiarnianych. W cyklu 9 suit Bachianas brasileiras (1930–1944) połączył inspiracje dziełami lipskiego kantora oraz brazylijskim folklorem. Danzón nr 2 należy do najbardziej znanego z dorobku Márqueza – twórcy chętnie sięgającego do form i języka muzyki meksykańskiej i kubańskiej – cyklu 8 tańców, opierających się na formie danzónu, pochodzącego z Kuby tańca salonowego, który stał się bardzo popularny w stanie Veracruz i w salonach tańca w mieście Meksyk.
Zarzuela to hiszpański gatunek sceniczny, odpowiednik opery komicznej, operetki czy musicalu, łączący sceny mówione ze śpiewem, później także popularnymi piosenkami i tańcem. Nazwa wywodzi się od pałacyku myśliwskiego Filipa IV – Palacio Real de la Zarzuela, gdzie w XVII wieku zaprezentowano pierwsze utwory tego rodzaju. Rozkwit zarzueli przypada na wiek XIX, m.in. dzięki twórczości Ruperta Chapiego.
Jednemu z czołowych twórców zarzueli, Moreno Torroba, największy sukces przyniosła w 1932 roku romantyczna zarzuela Luiza Fernanda, hiszpańska w kolorycie, ale z wyraźnymi elementami wiedeńskiej operetki i włoskiej opery. Od dnia premiery cieszy się ona niesłabnącą popularnością. Klasycznym przykładem zarzueli jest liryczna dwuaktówka La del manojo de rosas Sorozábala z 1934 roku. Kompozytor oddał w niej klimat Madrytu lat 30., ale wprowadził też tradycyjne dla gatunku postaci i rytmy. Od lat ponad trzydziestu lat dzieło nieustannie gości na scenach teatralnych.
Arcydziełem podgatunku zarzueli zwanego género chico, dominującego pod koniec XIX wieku – komicznej jednoaktówki, sięgającej do hiszpańskiego folkloru wiejskiego i miejskiego, jest farsa Chapiego La revoltosa z 1897 roku, z której olbrzymią popularność zyskało Preludium. Género chico tworzył również Gerónimo Giménez. Silny wpływ hiszpańskiego folkloru słychać zarówno w El barbero de Sevilla z 1901 roku, jak i w La boda de Luis Alonso z 1897, jednej z najsłynniejszych kompozycji Giméneza. Intermedio z La boda, składanka kilku tradycyjnych tańców, m.in. seguidilli, należy do najsłynniejszych instrumentalnych fragmentów z w historii zarzueli.

Im bliżej wakacji, tym częściej nasze myśli odpoczywają na złocistej plaży albo w cieniu budynków śródziemnomorskich miasteczek. Marząc o kąpielach w lazurowej wodzie, słodkim aromacie dojrzałych pomarańczy i przygodach godnych bohaterów najbardziej zagmatwanych librett operowych, wyruszmy w muzyczną podróż po ciepłych krajach. Przewodnikami wycieczki będą barwne, pełne temperamentu postacie z oper G. Rossiniego (Matilde di Shabran, Turek we Włoszech i Cyrulik sewilski), a także z hiszpańskich zarzueli autorstwa F.M. Torroby (Luisa Fernanda), G. Giméneza (El barbero de Sevilla, La boda de Luis Alonso), R. Chapíego (La revoltosa) i P. Sorózabala (La del manojo de rosas). Zarzuela to rodzaj musicalu hiszpańskiego pochodzenia. Dźwięczna nazwa wywodzi się prawdopodobnie od nazwy Palacio Real de la Zarzuela koło Madrytu, gdzie w XVII wieku członkowie dworu królewskiego po raz pierwszy obejrzeli tego typu przedstawienie. Zarzuele poruszają bardzo zróżnicowane tematy i utrzymane są w rozmaitych nastrojach. Przeplatając komizm z tragedią, wymykają się prostej kategoryzacji, choć wiadomo, że często króluje w nich żart i przesada, a ich bohaterami bywają przedstawiciele różnych warstw społecznych, przedstawieni w przerysowany, czasem wręcz karykaturalny sposób. W wakacyjny klimat koncertu znakomicie wpisują się także rytmy Danzón nr 2 meksykańskiego kompozytora A. Márqueza oraz fragment Bachianas Brasileiras nr 5 H. Villa-Lobosa, łączącego miłość do muzyki J.S. Bacha z fascynacją brazylijskim folklorem.

Dorota Staszkiewicz