KONCERT SYMFONICZNY

Koncert Węgierskiej Narodowej Orkiestry Filharmonicznej odbywa się w ramach Roku Kultury Węgierskiej, obchodzonego w Polsce w latach 2016 / 2017, ma także upamiętnić 60. rocznicę Rewolucji Węgierskiej 1956 roku oraz 135. rocznicę urodzin węgierskiego kompozytora Béli Bartóka.
 

Muzyka węgierska postrzegana jest często przez pryzmat stylu zwanego verbunkos z jego charakterystyczną formą czardasza, złożoną z nostalgicznego, emfatycznego wstępu lassú oraz ognistej, szybkiej, wirtuozowskiej części friss. Jednak to tylko jedno z oblicz muzyki tego kraju, nawiązujące głównie do folkloru cygańskiego bałkańskiego pogranicza. Był on tak atrakcyjny, że znajdował żywe odzwierciedlenie w muzyce artystycznej, spopularyzowany w niej za sprawą m.in. F. Liszta i J. Brahmsa. Późniejsi twórcy nurtu stylu narodowego pragnęli jednak zwracać uwagę na to, że rodzimy folklor Węgier jest o wiele bogatszy i bardziej zróżnicowany. Badania etnograficzne i prace dokumentacyjne Zoltána Kodálya i Béli Bartóka uchwyciły go w chwili, gdy poczynał już zanikać; znalazł też żywe odbicie w twórczości obu wielkich Węgrów, czasem cytowany dosłownie, częściej – poddawany subtelnej stylizacji. Obaj sporadycznie ulegali jednak też urokowi verbunkos – przystępne i eufoniczne, niezwykle urodziwe Tańce z Galánty (1933) to jedna z ciekawych koncesji Kodálya na rzecz tego stylu.

O wielu kompozycjach mawia się iż są epokowe, lecz tylko w niektórych przypadkach jest to naprawdę uzasadnione – należy do nich z pewnością Koncert na orkiestrę Beli Bartóka, który stał się dla swej epoki emblematyczny i wszedł do kanonu najpopularniejszych utworów XX wieku. Późne (1943) arcydzieło węgierskiego kompozytora okazać się miało jednym z ostatnich, a także – jednym z najpopularniejszych. Kompozytor złagodził tu swój język muzyczny, skłaniając się ku symetrycznej, klasycyzującej formie i większej eufonii brzmieniowej – zarazem zachowując większość cech swego wcześniejszego stylu, z subtelnymi, lecz czytelnymi nawiązaniami do folkloru, supremacją elementu rytmicznego oraz niezwykle bogatą, barwną instrumentacją.

Ludwik Erhardt

  János KOVÁCS studiował dyrygenturę na Akademii Muzycznej im. Ferenca Liszta w Budapeszcie pod kierunkiem Andrása Kórodiego i Alberta Simona. Tuż po ukończeniu studiów, w 1973 roku, dołączył do zespołu Węgierskiej Opery Państwowej jako repetytor, a w 1976 został tam zatrudniony na stanowisku dyrygenta. Był asystentem Pierre’a Bouleza w Bayreuth podczas letnich festiwali wagnerowskich (1979-81): legendarnego wystawienia tetralogii Pierścień Nibelunga, Latającego Holendra, Tannhäusera i Parsifala, natomiast w latach 1987-90 pełnił funkcję pierwszego dyrygenta Węgierskiej Opery Państwowej.  

Od 2001 roku János Kovács jest pierwszym dyrygentem gościnnym Budapesztańskiego Towarzystwa Filharmonicznego. W latach 2003, 2006 i 2007 pełnił obowiązki dyrektora muzycznego Węgierskiej Opery Państwowej. Od jesieni 2007 pełni funkcję pierwszego dyrygenta Węgierskiej Opery Państwowej. Poza swoim stałym zaangażowaniem w działalność Węgierskiej Opery Państwowej, artysta jest regularnie zapraszany przez czołowe węgierskie orkiestry symfoniczne.

W ramach swojej międzynarodowej kariery muzycznej artysta miał okazję dyrygować najważniejszymi zespołami orkiestrowymi w całej Europie, a jako dyrygent gościnny występował na muzycznych scenach  we Włoszech, Hiszpanii, Portugalii, Szwajcarii, w Niemczech (Berlin) oraz w Anglii (Londyn). Był także pierwszym dyrygentem gościnnym Słoweńskiej Orkiestry Filharmonicznej, a w latach 1992-1998 jej stałym dyrygentem gościnnym, zaś od 1998 roku pierwszym dyrygentem gościnnym Tokijskiej Orkiestry Filharmonicznej.  

János Kovács zdobył ogromne uznanie jako dyrygent symfoniczny i operowy w Badisches Staatstheater w Karlsruhe oraz w Teatrze Narodowym w Bratysławie. W styczniu 2011 roku z dużym powodzeniem zadebiutował w berlińskiej Komische Oper, natomiast w sierpniu 2012 dyrygował produkcją Cyganerii Pucciniego w Meksyku. W marcu 2013 roku Orkiestra Węgierskiej Filharmonii Narodowej trzykrotnie wystąpiła pod jego batutą z repertuarem beethovenowskim podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego w Bogocie (Kolumbia).

János Kovács ma na swoim koncie wiele nagrań dla wytwórni muzycznych, takich jak: Hungaroton, Naxos, RCA Red Seal czy Delta. Poza wybitnymi artystami węgierskimi (Ildikó Komlósi, Éva Marton, Andrea Rost, László Polgár, Zoltán Kocsis, Dezső Ránki i János Starker) współpracował także z muzykami światowego formatu, takimi jak: Agnes Baltsa, Thomas Hampson, Ramon Vargas, Leonidas Kavakos czy Sergei Nakariakov.

W trakcie swojej kariery artystycznej otrzymał wiele prestiżowych nagród, takich jak: Nagroda im. Vilmosa Komora (1980), Nagroda im. F. Liszta (1985), Nagroda im. Gusztáva Oláha (1991), Nagroda za Osiągnięcia Artystyczne (1996), Nagroda im. Kossutha (2001), Nagroda Inter Lyra (2003), Nagroda Artystyczna Gundel (2004) oraz Nagroda Bartók-Pásztory (2007).

 

  David BÁLL jest jednym z najwybitniejszych węgierskich pianistów. Na swoim koncie ma występy w tak prestiżowych salach koncertowych, jak: Teatro Colón w Buenos Aires, Lincoln Center w Nowym Jorku, Musikverein w Wiedniu, Concertgebouw w Amsterdamie, Salle Pleyel w Paryżu, Festspielhaus w Salzburgu, Królewski Teatr Operowy w Maskacie oraz Kioi Hall w Tokio. Koncertował z wybitnymi muzykami światowej sławy, wśród których znaleźli się: Ivan Fischer, Heinz Holliger, Zoltán Peskó, Mikhail Pletnev, Gábor Takács-Nagy i Klaus Thunemann. Był pięciokrotnie zapraszany do wspólnych projektów z maestro Zoltánem Kocsisem i Orkiestrą Węgierskiej Filharmonii Narodowej, wykonując koncerty fortepianowe: V Beethovena, II Liszta, III Prokofiewa, Op. 42 Schoenberga oraz Pietruszkę Strawińskiego.

David Báll urodził się w 1982 roku w Budapeszcie. Kształcił się kolejno: w Szkole Muzycznej im. Aelii Sabiny, Konserwatorium Muzycznym im. Béli Bartóka oraz na Akademii Muzycznej im. Ferenca Liszta w Budapeszcie. Studiował, między innymi, pod kierunkiem: Ferenca Radosa, György’a Nádora, Andrása Kemenesa, Zoltána Benkő i Karin Karapetian. W 2011 roku obronił doktorat na Akademii Muzycznej im. Ferenca Liszta, gdzie od roku 2013 roku wykłada w klasie fortepianu.

Artysta został uhonorowany nagrodami niemalże wszystkich najważniejszych konkursów pianistycznych na Węgrzech (w Budapeszcie, Szegedzie, Peczu i Békés-Tarhos), a także w krajach takich, jak: Hiszpania, Włochy, Norwegia, Wiedeń czy Japonia. Ponadto David Báll zdobył stypendium podoktorskie im. Zoltána Magyary’ego przyznawane w ramach Krajowego Programu Doskonałości (2013); trzykrotnie przyznawano mu stypendium im. Annie Fischer. Był także laureatem Węgierskiego Stypendium Państwowego, Nagrody Fundacji Universitas oraz nagród im. Pétera Robicseka i Ariego Kupsusa.
 

ORKIESTRA WĘGIERSKIEJ FILHARMONII NARODOWEJ jest od ponad dziewięćdziesięciu lat jedną z wiodących węgierskich orkiestr symfonicznych. Po okresie naznaczonym nazwiskami takimi jak János Ferencsik i Kobayashi Ken-Ichiro nastąpił nowy rozdział w historii tego zespołu, kiedy w roku 1997 stanowisko generalnego dyrektora muzycznego objął Zoltán Kocsis. W przeciągu niecałych dwóch dziesięcioleci orkiestra przeszła istotną przemianę, nabierając wszechstronności właściwej dla narodowej orkiestry symfonicznej. Zespół wykonuje obecnie nie tylko utwory z klasycznego repertuaru, ale także wiele innych ważnych dzieł, których wcześniej w repertuarze zabrakło, w tym współczesną muzykę węgierską, popularne utwory kameralne oraz koncerty adresowane do młodzieży.
Orkiestra Węgierskiej Filharmonii Narodowej posiada w swoim repertuarze dzieła takich kompozytorów, jak: R. Strauss, Debussy, Schoenberg, Ravel czy Rachmaninow, wykonywane w ramach ambitnych i długo oczekiwanych projektów muzycznych. Ponadto zespół aktywnie promuje muzykę węgierską dwudziestego i dwudziestego pierwszego wieku.
Szczególne miejsce w repertuarze tego wybitego zespołu zajmują dzieła Bartóka, a wiele z ich ważnych interpretacji zostało zarejestrowanych w ramach projektu Bartók New Series. Wielką popularnością cieszą się również przygotowane przez Zoltána Kocsisa transkrypcje fortepianowe utworów Debussy’ego, Rachmaninowa i Bartóka. Na koncerty abonamentowe zapraszani są światowej sławy soliści i dyrygenci, a także niezwykle utalentowani młodzi muzycy węgierscy.
Orkiestra ma na swoim koncie występy w najbardziej prestiżowych salach koncertowych świata, takich jak: Avery Fisher Hall w Nowym Jorku, Suntory Hall w Tokio, Birmingham Symphony Hall, Megaron Concert Hall w Atenach czy Pałac Sztuk Pięknych Bozar w Brukseli, a także na znaczących festiwalach, m.in.: im. Enescu w Rumunii, Międzynarodowym Festiwalu w Colmar oraz Międzynarodowych Festiwalach Muzycznych Wysp Kanaryjskich.
W ciągu ostatnich 15 lat orkiestra zagrała ponad 300 koncertów w 40 krajach świata. Regularnie występuje we Francji, Japonii, Niemczech, Rumunii, Hiszpanii, Słowacji i Słowenii. W ostatnim czasie dała koncerty w Bogocie (Beethoven Festival), a także w Stambule i Korei Południowej.
W sezonie artystycznym 2016-2017 zespół będzie koncertować w Rumunii, Japonii, Polsce, Hiszpanii i w Chinach.