KONCERT SYMFONICZNY

Występował podczas Festiwalu w Lucernie (2012, z Orkiestrą Festiwalową Akademii w Lucernie pod kierunkiem Pétera Eötvösa), Letniego Festiwalu w Pärnu (2011), gdzie był uczniem Neeme Järviego i Paavo Järviego, St Magnus International Festival na Orkadach (2011), gdzie pracował z takimi zespołami, jak Scottish Chamber Orchestra i London Sinfonietta. W 2014 roku był asystentem Lorina Maazela na Castleton Festival. W 2007 roku, jako dyrektor muzyczny Mińskiej Orkiestry Festiwalowej, sam zorganizował kilka festiwali, m.in. muzyki barokowej, poświęcony A. Vivaldiemu, oraz muzyki współczesnej, dedykowany młodym kompozytorom białoruskim i europejskim. W 2013 roku był głównym dyrygentem jednego z najbardziej prestiżowych festiwali muzycznych Białorusi – Magutny Boza (Bóg Wszechmogący) w Mohylewie.

Laureat I nagrody na Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. J. Vitola w Rydze w 2009 roku, gdzie wystąpił z Łotewską Państwową Akademicką Orkiestrą Symfoniczną oraz Łotewskim Chórem Narodowym i Chórem Radiowym. Podczas Międzynarodowego Turnieju Dyrygentury Chóralnej W stronę polifonii w 2011 roku we Wrocławiu, oprócz I nagrody zdobył wszystkie nagrody dodatkowe (nagrodę publiczności, nagrody specjalne ambasad włoskiej i niemieckiej, nagrodę specjalną za najlepszą interpretację polskiej muzyki). W 2013 roku został finalistą Konkursu dla Młodych Dyrygentów w Sankt Petersburgu.  Otrzymał różne nagrody państwowe Białorusi, Polski, Holandii.
Fot. B. Barczyk, K. Schubert

Wariacje na temat Haydna op. 56 Johannesa Brahmsa istnieją w dwóch postaciach – orkiestrowej i fortepianowej. W 1872 roku Brahms spędził lato w Tutzing koło Monachium, nad brzegiem jeziora Starnberger. Zachwycony pięknem krajobrazu, pisał w liście do zaprzyjaźnionego dyrygenta, Hermanna Leviego: „Właśnie była tu wspaniała burza, jezioro stało się prawie czarne, lecz wzdłuż brzegów cudownie zielone (…). Na horyzoncie widnieje pasmo pokrytych śniegiem gór – nie mogę się na nie napatrzeć”. Okolica tak go urzekła, że właśnie tam zorkiestrował swój cykl ośmiu wariacji, zakończonych uroczystym finałem, a utrzymanych w zmiennych tempach, tonacjach i rytmach. Premiera wersji orkiestrowej odbyła się pod batutą kompozytora w 1873 roku, w Wiedniu. Po jednym z lipskich koncertów, zachwycona Klara Schumann (obok Brahmsa prawdopodobnie pierwsza, nieoficjalna, wykonawczyni wersji Wariacji na dwa fortepiany) donosiła Leviemu w liście: „Wariacje są zbyt wspaniałe! Nie wiadomo, co więcej podziwiać: odrębność każdej wariacji, ich wdzięk, siłę i głębię czy nieomylną instrumentację – jak się to rozwija, z jaką gradacją – aż do samego zakończenia!”.
Przypisywany Josephowi Haydnowi temat wariacji Brahmsa nie był wcześniej popularny. Podczas pobytu w stolicy Austrii, oprócz spacerów po Praterze, występów pianistycznych i udzielania lekcji muzyki, Brahms zajmował się wyszukiwaniem w księgarniach i antykwariatach rzadkich rękopisów. Zaprzyjaźnił się wówczas z bibliotekarzem Carlem Pohlem, który w archiwach Towarzystwa Filharmonicznego odkrył dla niego partyturę utworu na instrumenty dęte, opartego na starej pieśni pielgrzymów zatytułowanej Chorał św. Antoniego. Zachwycony tematem, Brahms skomponował swój utwór. Tymczasem w połowie XX wieku niektórzy badacze zaczęli podejrzewać, że odnalezionego przez Pohla dzieła wcale nie napisał Haydn, ale jego uczeń – Ignacy Pleyel (albo nawet anonimowy twórca ludowy). Oczywiście nie zmieniło to ani tytułu Wariacji Brahmsa, ani faktu, że w swoim czasie zainicjowały one zupełnie nową jakość, stając się wzorem do naśladowania dla przyszłych pokoleń twórców wariacji.

Dorota Staszkiewicz

Poematy symfoniczne stanowią jeden z filarów twórczości Straussa i bezsprzecznie to one przyniosły mu kompozytorską nieśmiertelność jako jedne z najznakomitszych dzieł tego gatunku. Tematycznie różnorodne, instrumentacyjnie innowacyjne, melodycznie bogate – są poematy Straussa prawdziwymi, kunsztownymi dźwiękowymi obrazami. W filozofii tkwią korzenie, pochodzącego z 1896 roku, poematu Tako rzecze Zaratustra, inspirowanego traktatem F. Nietzschego. Kompozytor tez filozofa i treści traktatu nie zawarł w partyturze, wykorzystał wybrane rozdziały i myśli Nietzschego o liryczno-hymnicznej wymowie. Wydobył z traktatu i ubrał w materię dźwiękową idee tęsknoty, miłości, wieczności i śmierci.
Poemat, choć jednoczęściowy, wewnętrznie podzielony jest na dziewięć kunsztownie z sobą powiązanych epizodów, oznaczonych w partyturze indywidualnymi tytułami. Całość rozpoczyna się introdukcją, będącą dźwiękowym obrazem wschodu słońca. Dalej muzyczne malarstwo o zaświatach, tęsknocie, radości, żałobie i uzdrawianiu – wszystko utkane misternie, bogate harmonicznie, pełne śpiewnych, płynnych melodii i doskonale ubrane w szatę instrumentacyjną. Formalnie całość zyskuje spójność dzięki zastosowaniu techniki motywów przewodnich. Kompozytor operuje typową dla siebie i czasów, w których tworzył dzieło, wielką orkiestrą, uzupełnioną rzadko wykorzystywanymi w dziełach symfonicznych organami.
Prawykonanie poematu odbyło się 27 listopada 1896 roku we Frankfurcie nad Menem. Po próbie generalnej Strauss, zadowolony ze swego dzieła, napisał w liście do żony: „Zaratustra jest wspaniały – z pewnością jest on najważniejszym, formalnie najdoskonalszym, w treści najbogatszym i najbardziej oryginalnym moim dziełem… Krótko mówiąc: przecież zdolny ze mnie chłop; mam też trochę radości z siebie, której nie damy sobie monachijczykom zmącić”.

Magdalena Chylińska