Moda na operę
Opera kojarzy się dziś przede wszystkim z elitarnym światem kultury wysokiej, jednak jej początki wyglądały zupełnie inaczej. Kiedyś bowiem była przede wszystkim modną rozrywką.

Jako nowy gatunek muzyczny, opera powstała w dobie renesansu, a treścią były tragiczne losy herosów i władców antycznych. Dopiero epoka baroku, w odpowiedzi na zbyt pompatyczną operę seria, wprowadziła na sceny dzieła komiczne z częstymi zwrotami akcji, humorem sytuacyjnym i lekką muzyką. Uczestnictwo w spektaklu operowym, zwłaszcza w czasie karnawału, stało się od XVII wieku modną rozrywką. Publiczność uważnie śledziła historie zapisane w operowych librettach, co najmniej tak, jak my dzisiaj przeżywamy perypetie bohaterów popularnych seriali. Z czasem, wraz ze zmianą gustów słuchaczy, większą popularnością niż akcja sceniczna, zaczęła się cieszyć sama muzyka i wokalne popisy primadonn i kastratów. To właśnie oni stali się idolami i ulubieńcami ówczesnej publiczności, a najlepszym przykładem był Farinelli, śpiewak operowy ze skalą głosu odpowiadającą sopranowi.

Komediowy potencjał opery w pełni rozkwitł najpierw w commedii dell’arte, a następnie w operze komicznej zwanej buffa, która swoją nazwę wzięła od włoskiego buffone – błazen. Pierwsza z nich, będąca wynikiem twórczości wędrownych trup teatralnych, przedstawiała spektakle opierające się w znacznej mierze na aktorskiej improwizacji. Artyści wplatali w scenariusz elementy pantomimy, błazeńskie popisy, zabawne gagi czy sztuczki cyrkowe. Z takich właśnie przedstawień rozwinęła się we Włoszech w XVIII wieku wspomniana opera buffa, którą chętnie tworzyli bohaterowie niniejszego koncertu - Niccolò Jommeli, Giovanni Paisiello i Domenico Cimarosa.

Ostatni z tej trójki kompozytorów jest autorem ponad sześćdziesięciu oper. U schyłku XVIII wieku cieszył się większym powodzeniem niż sam Mozart, popularnością przewyższył także Paisiella, uznawanego wówczas za czołowego włoskiego kompozytora operowego. Najsłynniejszym zachowanym do czasów współczesnych dziełem Cimarosy jest Il matrimonio segreto czyli Potajemne małżeństwo — opera, która miała tak bardzo spodobać się austriackiemu cesarzowi Leopoldowi II, że po premierze wystawiono ją dla niego ponownie jeszcze raz tego samego wieczoru. To właśnie opery Cimarosy uznawane są za pierwowzór dla późniejszego romantycznego stylu wokalnego zwanego bel canto. W kolejnych epokach mistrzami gatunku stali się Wolfgang Amadeus Mozart z Weselem Figara, czy Gioacchino Rossini i jego słynny Cyrulik sewilski.

Agnieszka Lakner

Czy wiecie, że...

Życiorys Pierre’a Beaumarchais, autora libretta do Cyrulika sewilskiego czy Wesela Figara, mógłby posłużyć za scenariusz filmu przygodowego. Zapisał się w historii jako pisarz i dramaturg, z wykształcenia był zegarmistrzem, który wymyślił mikroskopijny zegarek w pierścionku, zaś jako śpiewak i harfista udzielał lekcji muzyki córkom króla Ludwika XV. Zajmował się też dyplomacją i finansami, został nawet posądzony o szpiegostwo. Z jego inicjatywy powołano pierwszą na świecie organizację chroniącą prawa autorskie.

***

W Teatro Argentina w Rzymie 20 lutego 1816 r. swoją światową prapremierę miał Cyrulik sewilski Gioacchino Rossiniego. Obecni na widowni zwolennicy Giovanniego Paisiello wygwizdali spektakl nie przypuszczając, że w przyszłości dzieło to osiągnie oszałamiający sukces.

***

Giovanni Paisiello skomponował operę Cyrulik sewilski w czasie, gdy działał jako maestro di capella na dworze carycy Katarzyny II Wielkiej. Gdy zakończył swoją służbę, jego stanowisko na dworze w Petersburgu objął Domenico Cimarosa.

***

Królowa Sardynii Maria Adelajda Klotylda de France, zwana Madame Clotilde, która uczyła się gry na gitarze i lubiła na niej muzykować, była młodszą siostrą króla Francji Ludwika XVI. Więzy rodzinne łączyły ją z Polską — była córką delfina Francji Ludwika Ferdynanda i jego drugiej żony Marii Józefy Wettyn, córki Augusta III Sasa, króla Polski w latach 1733–1763.

Na zdjęciu najsłynniejszy portret królowej z pięknie dekorowaną gitarą, autorstwa François-Huberta Drouais.

Szymon MORUS – doktor sztuk muzycznych w dyscyplinie dyrygentura. Założyciel oraz dyrektor artystyczny Orkiestry Kameralnej Progress, z którą od 2009 roku z powodzeniem koncertuje w Polsce i poza jej granicami. Tytuł magistra sztuki uzyskał w klasie skrzypiec dra hab. Andrzeja Kacprzaka oraz dyrygentury symfoniczno-operowej prof. Wojciecha Rajskiego w Akademii Muzycznej w Gdańsku.
Współpracuje z Orkiestrą Polskiego Radia w Warszawie, Teatrem Wielkim w Łodzi, Polską Operą Królewską, Polską Orkiestrą Sinfonia Iuventus, Radomską Orkiestrą Kameralną, Filharmonią Podkarpacką, Filharmonią Koszalińską, Polską Filharmonią Kameralną czy Filharmonią Bałtycką. W sezonie 2014/2015 pełnił funkcję dyrygenta-rezydenta Polskiej Filharmonii Bałtyckiej. W marcu 2016 roku objął kierownictwo muzyczne nad premierą „Czarnej Maski” Krzysztofa Pendereckiego z wielkim powodzeniem prezentując dzieło trójmiejskiej publiczności (Opera Bałtycka) oraz debiutując na scenie Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie. W sezonach 2015/2016 i 2016/2017 dyrygent Opery Bałtyckiej w Gdańsku gdzie w listopadzie 2017 sprawował kierownictwo muzyczne nad światową premierą opery „Sąd Ostateczny” Krzysztofa Knittla, a w grudniu tego samego roku przygotował premierę baletu Piotra Czajkowskiego „Dziadek do orzechów”. W listopadzie 2018 wystąpił na scenie Filharmonii Narodowej w Warszawie podczas Festiwalu Krzysztofa Pendereckiego z okazji 85. rocznicy urodzin kompozytora.
W swym dorobku posiada wiele nagrań płytowych. Stale propaguje muzykę współczesną, dokonując szeregu prawykonań utworów polskich kompozytorów. Jest laureatem Pomorskiej. Nagrody Artystycznej za rok 2016. Prezes Pomorskiego Stowarzyszenia Musica Giovane. Od października 2013 r. związany jako pedagog z macierzystą uczelnią, gdzie prowadzi zajęcia na Wydziale Dyrygentury Symfoniczno-Operowej.

Miłosz MĄCZYŃSKI – w 2010 roku ukończył z wyróżnieniem Akademię Muzyczną im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie w klasie gitary dra hab. Michała Nagya. W 2014 roku w macierzystej uczelni uzyskał stopień doktora sztuki.
Jako solista i kameralista zdobywał nagrody na międzynarodowych konkursach w Montrealu, Brnie, Moskwie, Paryżu, Budapeszcie, Warszawie i Gorizii. Swoje umiejętności doskonalił, biorąc udział w licznych kursach mistrzowskich prowadzonych m.in. przez: Roberto Aussel`a, Ricardo Gallen`a, Pablo Garibay`a, Marcina Dyllę, Edina Karamazova, Tilmana Hoppstocka, Jana Depretera.
Koncertował w Polsce, Austrii, Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii i na Słowacji. Od 2016 roku jest członkiem zespołu Cracow Guitar Quartet, z którym koncertuje w ramach wielu znaczących festiwali i cykli koncertowych. Brał udział w prawykonaniach utworów polskich kompozytorów młodego pokolenia, z którymi współpracuje, starając się o pozyskanie nowego repertuaru na gitarę. Prowadzi klasę gitary w krakowskiej Akademii Muzycznej. Zasiada w jury ogólnopolskich konkursów gitarowych i przesłuchań Centrum Edukacji Artystycznej, jest wykładowcą warsztatów i letnich kursów muzycznych.
Fot. Marcin Trzcionkowski

Wersja do druku

Tworzenie stron - Fabryka Stron Internetowych Sp. z o.o. CMS - FSite