KONCERT SYMFONICZNY

W żywiole hiszpańszczyzny podszytej... francuszczyzną   

Kultura hiszpańska – swym regionalnym zróżnicowaniem, energią rytmów, powabem melodii  i oryginalnym kolorytem brzmienia – inspirowała wielu twórców. Zwłaszcza jednak tych, którzy byli w sposób szczególny wyczuleni na barwę brzmienia i jego walory zmysłowe.  

Rozpętanie żywiołu. Emmanuel Chabrier i jego wizja Hiszpanii

España – rapsodia na orkiestrę – to najbardziej znany utwór francuskiego kompozytora Emmanuela Chabriera. Skomponowana została w roku 1833 po podróży kompozytora do Hiszpanii. Zadedykowana dyrygentowi Charlesowi Lamoureux, prawykonana została pod jego batutą 4 listopada 1883 w  Théâtre du Château d’Eau w Paryżu. Niezwykle barwna narracja utworu rozwija się na fundamencie dwóch tematów, rozwijanych i przetwarzanych, aż do ekstatycznej i radosnej finalnej kulminacji.  España Chabriera otwiera serię utworów inspirowanych hiszpańskim kolorytem: żywioł hiszpańszczyzny puszczony został w ruch.

Jules Massenet: pochwała hiszpańskich tańców  

Czteroaktowa opera Le Cid  Masseneta, według Pierre'a Corneille'a, wystawiona została na deskach Opery Paryskiej w 1885 roku. To właśnie z jej drugiego aktu pochodzą dwa z siedmiu tańców: Aragonaise i Navarraise, odwołujące się do charakterów dwóch hiszpańskich krain. Massenet dał w muzyce tych tańców ujście dla orkiestrowego porywającego rytmicznego i kolorystycznego witalizmu.     

Maurice Ravel i jego Pawana. Hiszpania „na serio”

Najpierw, w roku 1899,  powstała wersja fortepianowa Pawany na śmierć Infantki; bardziej znany jest jej wariant późniejszy – orkiestrowy, z roku 1910. Pytany o znaczenie tytułu i aurę utworu, Ravel porównał swą kompozycję do tańca małej hiszpańskiej księżniczki, znanej ze słynnego obrazu Diego Velazqueza. Ravel był mistrzem orkiestracji i wybitnym dramaturgiem: tok muzyczny Pawany wysnuwa z jednej melodii-tematu, ukazywanej w różnym barwowym oświetleniu, konsekwentnie i zarazem harmonijnie budując napięcie w utrzymywanym ruchu-rytmie, stylizowanym na dawny taniec.

Od Prowansji do Hiszpanii. Muzyczne podróże Georgesa Bizeta

Georges Bizet z zaangażowaniem komponował muzykę do sztuki Arlezjanka Alphonse’a Daudeta, wystawionej w Paryżu w roku 1872; niestety szybko zeszła ona z afisza. Rok później niezrażony kompozytor złożył czteroczęściową suitę na orkiestrę, która z entuzjazmem przyjęta została przez publiczność (po śmierci twórcy, jego przyjaciel Ernest Guiraud ułożył także drugą suitę). W muzyce wykorzystał autentyczny folklor prowansalski, co było związane z umiejscowieniem sztuki w Arles. Stąd pojawienie się tematu starej piosenki Marsz królów, pochodzącej z Prowansji. Kompozytor celował w pomysłowości instrumentacyjnej: efekt brzmienia dzwonów kurantowych uzyskał w Carillon dzięki użyciu waltorni, harf oraz artykulacji pizzicato w skrzypcach. Zastosował też, jako jeden pierwszych, saksofon altowy w orkiestrze symfonicznej.   

Premiera opery Carmen w roku 1875 nie spotkała się z dobrym przyjęciem u publiczności, którą szokowały ukazane w dziele ludzkie namiętności czy seksualne aluzje przedstawianej fabuły. Po śmierci kompozytora wspomniany już tu Ernest Guiraud z muzyki operowej Carmen utworzył dwie orkiestrowe suity. Starał się wiernie zachować instrumentację kompozytora, będąc jak najbliżej pierwowzoru. Bizet nie zetknął się z folklorem Hiszpanii w sposób bezpośredni, miał jednak okazję uczestniczyć w przedstawieniach tancerzy z Walencji czy podziwiać śpiewaków z Kastylii, występujących w Paryżu, przestudiował także zbiory pieśni hiszpańskich, np. pochodzących ze zbioru Echos d'Espagnes (wydanego w roku 1872). Kulturę hiszpańską, to, co dla niej istotne i wyróżniające, oddał niezwykle barwnie i sugestywnie przy pomocy efektów ilustracyjnych w orkiestrze.  

Małgorzata Janicka-Słysz
 

Jean-Luc TINGAUD - francuski pianista i dyrygent. Po ukończeniu Konserwatorium Paryskiego został asystentem Marca Minkowskiego i Manuela Rosenthala (ucznia Maurice’a Ravela), który przekazał początkującemu dyrygentowi zamiłowanie do muzyki francuskiej.
W centrum zainteresowań Tingaud zawsze pozostawała opera. Dyrygował na Wexford Opera Festival w Zurychu (Penelope Gabriela Faure, Safonao Julesa Masseneta, Manon Lescaut Daniela Aubera i Le roi margle lui Emmanuela Chabriera), w Opera Zuid (Ciboulette Reynaldo Hahna) Opera National de Lyon (L’ile de Tulipatan Jacquesa Offenbacha), w paryskim Theatre Mogador (Wesele Figara Wolfganga Amadeusa Mozarta).
W latach 2002-2007 Tingaud był asystentem dyrygenta w Opera Comique. W paryskim Theatre d'Herblay poprowadził wykonanie Mireille i Fausta Charlesa Gounoda, Napoju miłosnego Gaetano Donizettiego, Cyganerii Giacomo Pucciniego, Cosi fan tutte Mozarta i Carmen Georgesa Bizeta. Występował też w Teatro Nacional de Sao Carlos w Lizbonie, Palm Beach Opera w Stanach Zjednoczonych, Opera de Lille, l’Opera de Paris i Teatrze
Narodowym w Pradze, a także na festiwalach: Festival della Valle d'Itria w Martina Franca, Rossini Festival w Wildbadzie czy Macerata Opera Festival.
Artysta dokonał nagrań w operowych dla firm fonograficznych: Fone, Dynamic, Mandala/Harmonia Mundi, Sisyphe/Abeille Musique. W 2004 roku miał miejsce jego debiut z English Chamber Orchestra z tak wybitnymi wirtuozami jak Joshua Bell oraz Steven Isserlis. Współpracował także z takimi zespołami jak Ulster Orchestra, Orchestra of Opera North, Orchestra Filarmonica Arturo Toscanini, orkiestra Teatro Carlo Felice w Genewie, orkiestra Teatro Massimi w Palermo, orkiestry Filharmonii Narodowej i Filharmonii Krakowskiej, z którą występuje regularnie od dziesięciu lat, Orchestre National des Pays de la Loire, Orchestre National de Lyon, Orchestre Symphonique de Mulhouse, Orchestre National de Lorraine, Orchestre de Picardie i Orchestre de Bretagne.
W 2014 roku dyrygent zadebiutował na scenie English National Opera (Poławiacze pereł Bizeta). W czerwcu poprowadził koncertowe wykonanie Cyganerii Pucciniego w paryskiej Salle Pleyel, a w sierpniu wystąpił w Arena di Verona (Romeo i Julia Guonoda), w październiku w Teatro Real w Madrycie (Córka pułku Donizettiego).