telefon:
506 625 430
czynna
7.01 – 10–14, 15–19, 8.01 - 11:30–15:30, 17–18, 9.01 - 9:30–13:30, 17–18
tel/fax:
od poniedziałku do piątku w godzinach 9 - 16, tel. 504 856 500, 12 619 87 22
e-mail:
KONCERT KOLĘD
powiększ
wykonawcy:
Chór Filharmonii Krakowskiej
Teresa Majka-Pacanek - dyrygent
Henryk Jan Botor – organy
Bernarda Grembowiec - sopran
Joanna Skwara - sopran
Lidia Jazgar - prowadzenie
repertuar:
Koncert kolęd
„Chyba nigdzie pieśni na Boże Narodzenie nie stały się czymś tak bardzo narodowym,
tak dziwnie przez cały naród ukochanym i pielęgnowanym, jak w Polsce”.
Stanisław Dobrzycki, O kolędach (1923)
Słowo „kolęda” – tak jednoznacznie utożsamiane w dzisiejszych czasach ze świętami Bożego Narodzenia i z pieśniami wykonywanymi w tym okresie – wywodzi się najprawdopodobniej z łacińskiego terminu kalendae, oznaczającego pierwszy dzień miesiąca / roku. Rzymską tradycją było obchodzenie, z wielkim rozmachem, styczniowych Kalendae. Był to dla całego imperium szczególny czas, kiedy to nowi konsulowie obejmowali swój urząd. Dla Rzymian stanowiło to okazję do odwiedzania się, obdarowywania upominkami, tańców i śpiewów.
Zwyczaje rzymskie zostały przejęte, a następnie zmodyfikowane przez chrześcijan, którzy zaczęli łączyć czas zabaw noworocznych ze świętowaniem przypadającego w podobnym terminie Bożego Narodzenia.
Początkowo w słowiańskiej tradycji mianem kolęd oznaczano powitalne pieśni pochwalne na cześć gospodarzy. Wraz z umacnianiem chrześcijaństwa zmieniło się znaczenie tego terminu, którym zaczęto określać obrzędy związane z Bożym Narodzeniem, by finalnie utrwalił się jako oznaczenie religijnej pieśni bożonarodzeniowej (przełom XVII i XVIII wieku).
Za pierwsze polskie kolędy przyjmuje się hymny śpiewane w czasie Bożego Narodzenia z tekstami tłumaczonymi z łaciny i melodiami chorałowymi. Takie właśnie pochodzenie ma pieśń bożonarodzeniowa Zdrów bądź Królu Anielski, zapisana w 1424 roku w zbiorze kazań łacińskich Jana Szczekny, będąca pierwszą zachowaną kolędą. Oczywiście należy przypuszczać, że pieśni bożonarodzeniowe śpiewano znacznie wcześniej. Na przełomie XVII i XVIII wieku nastąpił znaczący wzrost popularności tego gatunku. Właśnie w tym czasie powstała, przypisywana Piotrowi Skardze, jedna z najważniejszych polskich kolęd, W żłobie leży – do melodii poloneza koronacyjnego króla Władysława IV. Tekst innej, równie popularnej kolędy, Bóg się rodzi, do melodii w rytmie poloneza, napisał Franciszek Karpiński. Twórcami kolęd byli także między innymi Mikołaj Sęp Szarzyński i Andrzej Morsztyn.
Tradycja kolędowania jest istotną i wciąż żywą częścią obchodów Bożego Narodzenia, stąd też nieustannie powstają nowe opracowania dawnych, powszechnie znanych, kolęd oraz nowe, pisane przez kompozytorów współczesnych.
oprac.: Justyna Pieszczek-Zadańska, Sylwia Heinrich
Wersja do druku
© Filharmonia Krakowska 2010