INAUGURACJA FESTIWALU

Fortepian w wymiarze symfonicznym

„…z największą łatwością i ochotą pracuję nad tym 'Koncertem' (jeszcze raz proszę o absolutny sekret, że to koncert – można mówić, że to 'IV Symfonia')” – pisał Karol Szymanowski do Zofii Kochańskiej, „i notabene mam wrażenie, że to będzie sztuczka pierwszej klasy”. Przy okazji premierowego wykonania dzieła zwierzał się tej samej adresatce: „mój pianistyczny 'debiut' z 'Koncertem' w Poznaniu 9 X [1932]. Możesz sobie wyobrazić, co to dla mnie za  événement! Wszystko udało się znakomicie, do tego stopnia, że musiałem bisować cały Finał!”

Tytuł gatunkowy utworu – Symfonia koncertująca – można zrozumieć jako podniesienie rangi orkiestry, a swego rodzaju osłabienie wagi fortepianu. Niezależnie jednak od tego „wzięcia w nawias”, solista traktowany jest pierwszoplanowo i wchodzi w dialog z instrumentami wyróżnianymi z orkiestrowego tutti. Część pierwsza IV Symfonii – Moderato. Tempo comodo – przyjęła postać dramaturgii z dwoma tematami; jej wizytówką stał się liryczny temat pierwszy, o którym Szymanowski wypowiedział się, że to najpiękniejsza rzecz jaką napisał. Część druga – Andante molto sostenuto – ujęta została w trzyczęściową architektonikę. Pierwszy z jej tematów ma charakter melodyjny i zmysłowy, drugi wyróżnia się osobowością posągowo-majestatyczną. Muzyka finału, zorganizowana w rondo z przetwarzanym refrenem, charakteryzuje się motoryką i stylizacją na modłę oberka, z centralnym epizodem kujawiakowym. Ostre barbaryzmy, odsyłające do folklorystycznego baletu Harnasie, spotykają się w Symfonii koncertującej z miękką finezyjną liryką.

Ameryka w wydaniu czeskim

IX Symfonia e-moll „Z Nowego Świata” op. 95 powstała w czasie trzyletniego pobytu Antonína Dvořáka w Stanach Zjednoczonych. Symfonię wykonano po raz pierwszy 16 grudnia 1893 roku w Carnegie Hall, Orkiestrą Nowojorskiej Filharmonii, która była stroną zamawiającą utwór, dyrygował Anton Seidl. Muzykę Symfonii wyróżniają plastyczne w rysunku tematy-melodie, witalizm rytmiczny z wyrazistą taneczną gestyką, logika architektoniki oraz splot „starego” I „nowego świata. Symfonia nie jest utworem programowym, ale źródłem inspiracji dla jej części drugiej, Largo, mógł być epicki poemat Pieśń o Hajawacie (1855) Henry’ego Wadswortha Longfellowa. Muzyka zdaje się obrazować scenę śmierci Minnehahy, ukochanej indiańskiego legendarnego wodza; w rękopisie ta część Symfonii miała tytuł Pogrzeb w lesie. Z kolei poetyckim „podtekstem” dla energetycznego Scherza miało być święto Indian i ich rytualny taniec. Sugestywna narracja dźwiękowa reprezentuje w Symfonii z Nowego Świata zarówno energię rodzącej się amerykańskiej metropolii – Nowego Jorku, jak i przestrzenie rozległych prerii. Co najbardziej pociągało czeskiego twórcę – to duch młodej Ameryki, jej różnorodność i współistnienie rozmaitych kultur. W muzyce dzieła usłyszeć zatem można i negro spirituals, i tańce indiańskie, brzmiące … po czesku czy słowiańsku.

Małgorzata Janicka-Słysz

 

Charles OLIVIERI-MUNROE - począwszy od sezonu 2015/2016 Dyrektor Artystyczny i Główny Dyrygent Filharmonii Krakowskiej. Jednocześnie od 2011 roku piastuje stanowisko Pierwszego Dyrygenta Orkiestry Filharmonicznej Południowej Westfalii. Od 1997 roku Maestro jest także Dyrygentem Honorowym Orkiestry Filharmonii Północnoczeskiej w Teplicach, a od 2005 roku pozostaje dyrygentem gościnnym Orkiestry Festiwalu w Round Top (Teksas).
W poprzednich latach Charles Olivieri-Munroe pełnił funkcję Głównego Dyrygenta podczas Colorado Crested Butte Festival i Dyrektora Artystycznego niemieckiej Inter-Regionales Symfonie Orchester (2008), w latach 2001-2004 był Głównym Dyrygentem Słowackiej Radiowej Orkiestry Symfonicznej, a w okresie od 1993 do 1995 roku obejmował stanowisko asystenta dyrygenta Karlsbad Symphony Orchestra.
Maestro jest znany ze swojego talentu i charyzmy, międzynarodowa prasa docenia go za nowatorskie interpretacje słowiańskiego repertuaru i za wrażliwość na czystość brzmienia orkiestry. Dyrygent występował na pięciu kontynentach z najlepszymi światowymi zespołami, w tym z Izraelską Orkiestrą Filharmoniczną, Orkiestrą Filharmonii Czeskiej, Orkiestrą Symfoniczną Montrealu, Berlińską Orkiestrą Symfoniczną, Orkiestrą Filharmonii w Sankt Petersburgu, Duńską Radiową Orkiestrą Symfoniczną, Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Narodowej w Warszawie, Królewską Orkiestrą w Brukseli, orkiestrami symfonicznymi w Budapeszcie, Toronto, Oregonie, Nowym Jorku, Sydney, Amsterdamie, Frankfurcie, Atenach, Istambule, Lizbonie, Tokio, Seulu i Santiago (Chile).
W 2001 roku dyrygent zadebiutował w operze, dyrygując Falstaffem Giuseppe Verdiego na scenie Opery Komicznej w Berlinie. Od tego czasu dyrygował Don Giovannim Wolfganga Amadeusza Mozarta w Mediolanie, Aidą Verdiego w Teatro Fenice w Wenecji na festiwalu Lago di Como, występował też w Praskiej Operze Narodowej i Praskiej Operze Państwowej. W 2010 roku objął kierownictwo muzyczne nad spektaklem Żywot rozpustnika Igora Strawińskiego, wystawianym przez Warszawską Operę Kameralną. W lutym 2014 roku poprowadził w Teatrze Antonina Dvořáka znakomicie przyjęte przez krytykę wykonanie Genowefy Roberta Schumanna.
Urodzony na Malcie, dorastał w Toronto, gdzie studiował fortepian u znakomitego pedagoga, Borisa Berlina, w Królewskim Konserwatorium Muzycznym i na Uniwersytecie w Toronto. Trzykrotnie został laureatem stypendium rządowego w Ontario, które pozwoliło mu wyjechać na studia dyrygenckie do Akademii Muzycznej im. L. Janáčka w Brnie, gdzie uczył się pod kierunkiem Otakara Trhlika. Pracował również pod okiem Jiri Belohlavka i odbył dwa kursy wakacyjne w L’Accademia Musicale Chigiana w Sienie, gdzie miał okazję współpracować z takimi profesorami jak Ilia Musin i Yuri Temirkanov. W 1997 roku Charles Olivieri-Munroe odebrał grant w wysokości 20 tysięcy dolarów od Rady Sztuki Kanady. Jego kariera dyrygencka została rozpoczęta przez pasmo zwycięstw w międzynarodowych konkursach, na czele z pierwszą nagrodą na Międzynarodowym Festiwalu Muzycznym Praska Wiosna w 2000 roku, gdzie otrzymał także nagrodę wytwórni Supraphon Records, jak również nagrody Miasta Praga i Czeskiego Radia.
W 2013 roku dyrygent odebrał nagrodę Asian Pacific Brand Foundatuion, której laureatami byli przed nim m. in. Hillary Clinton, Nelson Mandela, Steve Jobs, Michael Schumacher i Mark Zuckerberg.
Charles Olivieri-Munroe nagrywa dla takich wytwórni jak SONY, RCA, Red Seal, NAXOS, SMS Classical i Naïve Records.

Jan Krzysztof BROJA – studiował w Dr. Hoch’s Konservatorium we Frankfurcie nad Menem, w Hanowerze i Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie, którą ukończył z wyróżnieniem w 1998 roku. Swoje umiejętności pianistyczne doskonalił m.in. pod kierunkiem Jana Ekiera, jako jego ostatni student, Wolfganga Hessa i Karl-Heinza Kämmerlinga.
Laureat międzynarodowych konkursów pianistycznych: im. P. Hindemitha w Hanau (nagroda specjalna, 1989), Grotrian-Steinweg w Brunszwiku (III nagroda, 1991), im. D. Lipattiego w Bukareszcie (II nagroda) oraz XIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina w Warszawie (trzy nagrody pozaregulaminowe, 1995), im. M.K. Čiurlionisa w Wilnie (I nagroda, 1999), im. S. Rachmaninowa w Pasadenie w Kalifornii (2002). Po sukcesie na konkursie w Wilnie został okrzyknięty przez prasę litewską „pianistą XXI wieku” oraz zaproszony na koncerty do Moskwy, gdzie wystąpił z recitalem na festiwalu Muzyczny Kreml oraz, z Państwową Orkiestrą Symfoniczną, w Konserwatorium im. P. Czajkowskiego (koncertował ponownie na Kremlu i w Konserwatorium w latach 2001 i 2002).
Występuje regularnie w wielu krajach Europy, Ameryki Południowej, Bliskiego Wschodu, w Stanach Zjednoczonych i Japonii. Trasa koncertowa upamiętniająca trzechsetne urodziny Chopina obejmowała 25 entuzjastycznie przyjętych koncertów symfonicznych i solowych w najważniejszych centrach muzycznych Rosji, Ukrainy i Białorusi. Wystąpił z serią recitali w Kolumbii, gdzie pełnił też funkcję jurora Międzynarodowego Festiwalu Pianistycznego w Bucaramanga (2004) oraz prowadził kursy mistrzowskie. Koncertował na wielu festiwalach pianistycznych, m.in. w Bratysławie, Brześciu, Belfaście, Ravello i Moskwie. W 2017 roku występował w Brazylii – zagrał m.in. recital dla Polonii w Rio de Janeiro, a także wykonał Koncert e-moll F. Chopina z Orkiestrą Stanu Parana dla blisko 2000 słuchaczy w Kurytybie. Prowadził też kurs mistrzowski na Uniwersytecie Stanu Parana.
W Polsce koncertował m.in. z orkiestrą Sinfonia Varsovia, orkiestrami Filharmonii Narodowej w Warszawie,  Podlaskiej,  Lubelskiej, Szczecińskiej, Bałtyckiej. Po recitalu w 2003 w Filharmonii Narodowej, „Ruch Muzyczny” porównał Broję do najsłynniejszych pianistów minionego stulecia i określił jako jednego z najwspanialszych muzyków polskich. W 2005 wykonał tam po raz pierwszy w Polsce I Koncert fortepianowy e-moll Chopina w wersji na fortepian solo.
Jan Krzysztof Broja współpracował przy produkcji filmu Pianista w reżyserii R. Polańskiego jako osobisty konsultant muzyczny odtwórcy głównej roli, Adriena Brody’ego. Wykonał także partię fortepianu na ścieżce dźwiękowej autorstwa P. Mykietyna do filmu Tatarak A. Wajdy.
Dokonał nagrań archiwalnych dla stacji radiowych i telewizyjnych w Polsce, Niemczech, Hiszpanii, Francji, Rosji, Japonii, Stanach Zjednoczonych i Kolumbii. W 2009 wraz z Andrzejem Bauerem i Jakubem Jakowiczem zarejestrował na fortepianie z epoki album z utworami kameralnymi  Chopina (seria The Real Chopin). Nagrał wraz z Antonim Witem i Orkiestrą Filharmonii Narodowej dwukrotnie IV Symfonię Koncertującą K. Szymanowskiego. Późniejsza rejestracja audiowizualna, dokonana podczas koncertu na estradzie Filharmonii Narodowej, została wydana w Wielkiej Brytanii przez ICA Classics i reprezentowała TVP Kultura na targach MIDEM w Cannes oraz została nominowana do International Classical Music Awards w 2011 roku, natomiast płyta dla wytwórni NAXOS znalazła się w maju 2009 na liście Editor’s Choice portalu muzycznego ClassicsToday, była także nominowana do nagrody Grammy 2010 oraz nagrody Fryderyk 2010.
Jan Krzysztof Broja zasiada w jury międzynarodowych konkursów pianistycznych, w latach 2004-2007 był profesorem Conservatorio Superior de Música w Salamance.
Fot. A. Świetlik

Koncert pod patronatem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego
w ramach przedsięwzięcia TUTTI.pl
promującego wykonawstwo muzyki polskiej.