MUSICA-ARS AMANDA

Muzykę klasyczną nazywano dawniej muzyką poważną. Dziś jednak odchodzi się już od tego określenia. Któż bowiem powiedział, że klasyka musi być koniecznie poważna? Zdarza się, że Polihymnia – starożytna grecka muza sztuk muzycznych – bywa podkasana i tryska humorem. Świadectwem owego podkasania są takie gatunki muzyczne, jak operetka i musical.

Współczesny kształt operetki narodził się w epoce II Cesarstwa we Francji. Działał tam wówczas Jacques Offenbach, twórca wielu operetek, spośród których najbardziej znaną jest Orfeusz w piekle. Nawet nieobeznani z muzyką słuchacze doskonale kojarzą słynny galop z tego dzieła, znany pod tytułem Kankana. Paryż był w XIX wieku kulturalną stolicą Europy. Niewiele jednak ustępował mu Wiedeń, noszący miano centrum sztuki niemieckiej. I tutaj zakorzeniła się nowa sztuka – operetka wiedeńska, której „ojcem” był Franz von Suppé. W odróżnieniu od francuskiej odmiany tego gatunku króluje w niej zamiast kankana – a jakżeby inaczej – walc. W złotym okresie wiedeńskiej operetki działał Johann Strauss, autor przede wszystkim znakomitej Zemsty nietoperza. Na przełomie wieków XIX i XX wśród kompozytorów operetkowych wyróżniał się Franz Lehar, autor słynnej Wesołej wdówki. Innym znanym twórcą był Imre Kalman, Węgier, kompozytor popularnej Księżniczki czardasza.

Tak jak operetka święciła tryumfy w XIX stuleciu – w czasach naszych prapraprababek, tak w wieku XX na plan pierwszy wysunął się musical. Sceniczna specyfika musicalu polega na tym, że dużą rolę odgrywają w nim dialogi mówione a także taniec. Jego wykonawcy są przede wszystkim aktorami, jednak mającymi duże zdolności muzyczne. Choć korzenie musicalu sięgają dawnych europejskich form, takich jak wodewil, rewia, burleska i minstrel show, to jednak jest to rdzennie amerykańska forma teatralna. Światowym centrum musicalu jest nasz tytułowy Broadway, czyli jedna z ulic nowojorskiego Manhattanu. Na deskach kilkudziesięciu teatrów tam się znajdujących można zobaczyć najsłynniejsze przedstawienia w doskonałych wykonaniach.

Maciej Jabłoński

więcej

  Sławomir CHRZANOWSKI – dyrygent, urodzony w Rybniku, studia muzyczne odbył w Akademii Muzycznej w Katowicach, gdzie w 1986 roku ukończył Teorię Muzyki, a w 1989 roku Dyrygenturę Symfoniczną w klasie prof. Karola Stryi. Już podczas studiów rozpoczął współpracę z uczelnianym Zespołem Muzyki XX wieku, z którym dokonał kilku światowych prawykonań utworów kompozytorów współczesnych.
W latach 1985-1990 prowadził kameralną i symfoniczną orkiestrę Państwowego Liceum Muzycznego w Katowicach. Wraz z tymi zespołami uczestniczył w międzynarodowych festiwalach muzycznych (Festiwal Orkiestr Kameralnych w Ahrensburgu, Niemcy, Musica senza frontiere w Bolonii, Włochy), występował także w Berlinie na specjalnym koncercie z okazji 50. rocznicy wybuchu II wojny światowej.
W 1987 roku brał udział w Międzynarodowym Kursie dla Młodych Dyrygentów w Weimarze (u prof. Kurta Sanderlinga), gdzie prowadził koncert finałowy.
W 1990 roku w wyniku konkursu objął stanowisko Dyrektora Naczelnego i Artystycznego Filharmonii Zabrzańskiej, którą prowadzi do dziś. Z Orkiestrą Filharmonii Zabrzańskiej dał blisko 2000 koncertów na różnych estradach w kraju i za granicą.
Dyrygował na festiwalach Gaude Mater w Częstochowie, Viva il canto  w Cieszynie, Krystyny Jamroz w Busku-Zdroju, Trnawska Wiosna Muzyczna w Trnawie, Pro Baltica w Toruniu, Jana Kiepury w Krynicy, Żartu Muzycznego w Nowym Sączu i in. Wielokrotnie dyrygował Koncertem trzech polskich tenorów oraz koncertami z udziałem Wiesława Ochmana. Dokonał kilkunastu nagrań płytowych, a także rejestracji archiwalnych dla Polskiego Radia i Telewizji Polskiej. Z Orkiestrą Filharmonii Zabrzańskiej występował w Rosji, Niemczech, Czechach,  na Słowacji i w Japonii.
W latach 1991-1995 był Dyrektorem Artystycznym Filharmonii w Rybniku.
Dyrygował ponad 60 orkiestrami na świecie, w tym większością polskich orkiestr filharmonicznych i kameralnych, a także NOSPR w Katowicach. Regularnie występuje z orkiestrami Filharmonii Ostrawskiej, Morawskiej w Ołomuńcu oraz Karlovych Varów, a także zespołami operowymi w Bytomiu, Łodzi  i Lwowie. W 2006 r. przygotował premierę Wesołej wdówki Lehara w Mazowieckim Teatrze Muzycznym im. Jana Kiepury w Warszawie.
Dokonał światowych prawykonań utworów Bogusława Schaeffera, Romualda Twardowskiego, Jana Kantego Pawluśkiewicza, Gheorge Zamphira i in. Kilkakrotnie gościł w USA, gdzie obok koncertów prowadził także wykłady otwarte dla studentów z zakresu historii muzyki polskiej, oraz zajęcia w mistrzowskiej klasie dyrygentury (Northwestern University Chicago i Mary Washington College Fredericksburg). Jest honorowym dyrygentem MWC Symphony Orchestra we Fredericksburgu (USA). W 2002 roku wystąpił w Carnegie Hall w Nowym Jorku z koncertem muzyki polskiej, oraz Orchestra Hall  w Chicago z koncertem Trzech Polskich Tenorów inaugurującym nowy sezon koncertowy Paderewski Symphony Orchestra. Od 2004 roku stale współpracuje z orkiestrą Chicago Philharmonic, zaś w 2005 roku zadebiutował  w Chinach prowadząc Wuhan Symphony Orchestra.
Jest laureatem Złotego Lauru Umiejętności i Kompetencji, Złotej Odznaki Zasłużony dla Województwa Śląskiego oraz Nagrody Kulturalnej Prezydenta Zabrza.


  Joanna TRAFAS – sopranistka, krakowianka, absolwentka Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie I. Jasińskiej-Buszewicz (2008 - dyplom z wyróżnieniem) oraz Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego (magisterium w 2006). Na scenie debiutowała jeszcze w trakcie studiów głównymi rolami w musicalach „My Fair Lady” (Teatr Muzyczny Capitol we Wrocławiu) i „West Side Story” (Teatr Rozrywki w Chorzowie). Jako gościnna solistka Opery i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku i Gliwickiego Teatru Muzycznego kreowała wiodące role w przedstawieniach operetkowych i musicalowych (m.in. „Upiór w Operze” „Noc w Wenecji” „Anna Karenina”) występowała także w krakowskim Teatrem Łaźnia Nowa.
Od kilku lat ściśle współpracuje z Filharmonią Krakowską (koncerty kameralne, Koncerty Uniwersyteckie, cykl Musica Ars Amanda, Koncerty dla Dzieci, „Parsifal” Wagnera, a także jako prelegent w Dziale Edukacji ). Elastyczna technika wokalna i zainteresowanie muzykologiczne spowodowały, że śpiewa muzykę różnych epok i stylów, występuje m.in. w recitalach z pianistką Emilią Bernacką, z zespołem muzyki dawnej Floripari – Muzycy Wawelscy, Tatrzańską Orkiestrą Klimatyczną, organistą Cyprianem Jagiełło, harfistką Malwiną Lipiec oraz w ramach projektu Cinema Paradiso z Aleksandrem Brzezińskim.
Uczestniczka licznych kursów i festiwali muzycznych w Polsce i Europie a także Programu Rozwoju Młodych Talentów przy Teatrze Wielkim Operze Narodowej. Jest laureatką konkursów wokalnych, w tym dwukrotnie – Konkursu Wykonawstwa Muzyki Operetkowej i Musicalowej im. Iwony Borowickiej (2004 i 2010), a także Stypendium Twórczego Miasta Krakowa na rok 2007. Nagrywa muzykę filmową i teatralną kompozytorów krakowskich (A. Brzezińskiego, A. Konarskiego i M. Chyrzyńskiego). Śpiewa w kraju i za granicą (m.in. Francja, Szwajcaria, Włochy, Belgia, Holandia, Wielka Brytania, Rosja, Ukraina), z upodobaniem wykonując bardzo zróżnicowany repertuar, od średniowiecznych pieśni po musical.

  Arkadiusz DOŁĘGA – śpiew solowy ukończył na Wydziale Wokalno-Aktorskim Akademii Muzycznej w Katowicach w klasie  J. Ballarina. W 1991 roku otrzymał stypendium Bachakademie w Stuttgarcie w klasie prof. A. Baldina. Występował na koncertach muzyki sakralnej w kraju i w Niemczech. Od 1992 roku solista  Gliwickiego Teatru Muzycznego. Współpracuje i koncertuje z Filharmonią Śląską, Zabrzańską i Operą i Operetką w Szczecinie. Współtworzy gliwicki zespół wokalny Sing Connection.
2004 r. wystąpił z Al. Teligą na festiwalu "Viva il canto" w Cieszynie. Do ważniejszych ról w jego dorobku należą: Arystyd w „Balu w Savoyu” Ábraháma, Bojomir w „Zamku na Czorsztynie”  Kurpińskiego, Józef w „Wiedeńskiej krwi”  i Caramello w „Nocy w Wenecji” Straussa, Armand we „Frasquicie” Lehára, Leonetto w „Boccacciu” Suppégo, Amos Hart w „Chicago”  Kandera, Adam w „Ptaszniku z Tyrolu” Zellera, Ali Hakim w „Oklahomie”  Rodgersa, Boni w „Księżniczce czardasza” Kálmána, Pastor Moore w „Footloose-wrzuć luz”  Snowa, Kornel w „Hello, Dolny” Hermana, Eisenstein w „Zemście nietoperza”  Straussa, Harald Stone w „Kwiecie Hawajów”  Ábraháma, Pat Denning w „42 ulicy”  Warrena oraz role w projekcie Macieja Niesiołowskiego „Batuta, frak i elegancja”. W realizacjach Śląskiej Operetki Kameralnej śpiewa partie Boniego w „Księżniczce czardasza”, Eisensteina w „Zemście nietoperza” oraz Daniły w „Wesołej wdówce”.
Dyrektor Teatru Górnośląskiego w Katowicach.